Քերթողահայր Մովսես Խորենացին փաստում է. «Արտաշեսը գնում է այն տեղը, որտեղ Երասխը և Մեծամորը խառնվում են, և այնտեղ բլուրը հավանելով` քաղաք է շինում և իր անունով կոչում է Արտաշատ»: Իսկ հույն պատմիչ Պլուտարքոսը հենց Հաննիբալին է վերագրում Արտաշատ մայրաքաղաքի նախագծման պատիվը: Ըստ ավանդության` Արտաշատ մայրաքաղաքը կառուցվել է հայոց դշխոյի` Սաթենիկի աչքի պատկերով: Մայրաքաղաքը շեն ու բարեկարգ էր և գտնվում էր Արարատյան դաշտի սրտում` Արաքս և Մեծամոր գետերի միախառնման վայրում` ներկայիս Խոր վիրապի մատույցներում: Արտաշատն այնքան ամուր ու գեղեցիկ էր, որ հռոմեացի պատմիչները նրան անվանում էին «Հայկական Կարթագեն»: Քաղաքում դեռևս Արտաշեսի ժամանակներից թատրոն է գործել, այն Արևելքի վաճառաշատ ու մարդաշատ քաղաքներից էր, այնտեղ էին տեղակայված հայոց արքունիքը, հայոց արքաների պալատները, պետական դրամահատարանը, Անահիտ աստվածամոր տաճարը… Արտաշատ մայրաքաղաքը հայոց մայրաքաղաքներից ամենահարատևն էր: Արտաշատը կարճատև դադարներով Հայաստանի մայրաքաղաք հանդիսացավ շուրջ յոթ հարյուրամյակ:
Բացի Արտաշատից, հայոց արքան իր երկրի տարբեր վայրերում մի շարք այլ քաղաքներ կառուցեց` իր հոր պատվին անվանելով Զարիշատ, Զարեհավան… Միայն տասնամյակներ, անց քիչ թե շատ ուշքի եկած Սելևկյան պետությունը փորձ արեց դարձյալ ծնկի բերել Հայաստանը: Օգտվելով այն հանգամանքից, որ Հայաստանի և Հռոմի հարաբերությունները լարված են Հաննիբալի պատճառով, սելևկյան Անտիոքոս Դ Եպիփանես արքան մեծ զորքով մ.թ.ա. 164 թ. ներխուժեց Տմորիք: Սակայն Արտաշեսը կարողացավ ջախջախել սելևկյան բանակն ու դուրս քշել իր երկրի սահմաններից: Արտաշես Առաջինն իր արձանագրություններում կոչվել է Բարի` բարեպաշտ, որն արտացոլում է հայրենասեր ու զորեղ միապետի նվիրումն իր պետությանն ու ժողովրդին: Սակայն պատմությունը նրան տվեց նաև «Մեծ», «Աշխարհակալ» տիտղոսները, որոնք նույնպես արտացոլում են Արտաշես Առաջինի` որպես հայոց թագավորի, կարգավիճակը:
Ժողովուրդը սիրելի թագավորի մասին բազում ավանդություններ է հյուսել: Նրանցից գեղեցկագույնը, ինչ խոսք, Արտաշեսի և Սաթենիկի մասին պատումն է: Արշավելով հյուսիս` Արտաշեսը ծնկի է բերում Կովկասյան լեռնականներին և ճակատամարտերից մեկի ժամանակ գերելով ալանաց չքնաղ արքայադստերը` Սաթենիկին, նրան կին է առնում: Ճակատամարտի սկզբում Արտաշեսը նախ գերում է ալանաց արքայազնին: Եվ Սաթենիկ օրիորդը եղբորն ազատելու նպատակով դուրս է գալիս իր վրանից և կոչ ուղղում հայոց արքային.

Քեզ եմ ասում, քաջ տղամարդ Արտաշես,

Որ հաղթեցիր  ալանների քաջ ազգին.

Ե՛կ, լսի՛ր ալանների  գեղաչյա դստերս խոսքերին

Եվ  տուրպատանուն:

Որովհետև   օրենքչէ՝ որ քենի համար դյուցազունները

Ուրիշ դյուցազն զարմերի կենդանությունը ջնջեն

Կամ իբրև ծառա ստրուկների կարգում պահեն,

Եվ երկու քաջ ազգերի մեջ

Մշտնջենավոր թշնամություն հաստատեն:

Եվ հայոց արքան հմայվում է Սաթենիկի գեղեցկությամբ ու քաջությամբ, սիրահարվում նրան:

Հեծավ արի Արտաշես արքան գեղեցեկ սև ձին,

Եվ հանելով ոսկեգօծ շիկափոկ պարանը,

Եվ անցնելով գետն իբրև սրաթև արծիվ,

Եվ  նետելով ոսկե օղ շիկափոկ պարանը,

Ձգեց մեջքը  ալանացօրիորդի,

Եվ շատ  ցավեցրեց փափուկ օրիորդի մեջքը,

Արագ իր  բանակը հասցնելով:

Հետաքրքիր ավանդապատում է պահպանվել նաև Արտաշես Առաջինի մահվան վերաբերյալ: Մ.թ.ա. 160 թ. Մարանդում, արդեն զառամյալ հասակում, հայոց արքան հիվանդանում է: Նա Աբեղյան տոհմի Աբեղո իշխանին ուղարկում է Անահիտ աստվածամոր տաճարը` տիրամորից առողջություն խնդրելու: Սակայն մինչ իշխանի վերադարձն արքան հոգին ավանդում է ասելով.

Ո՞վ կտա ինձ ծուխը ծխանի

Եվ առավոտը Նավասարդի,

Եղնիկների վազքը  և եղջերուների վարգը.

Մենք փող էինք փչում և թմբուկ զարկում,

Ինչպես կարգն էր թագավորների…

Այնքան մեծ էր ժողովրդի վիշտը սիրելի գահակալի մահվան առթիվ, որ շատերը նրա մահվան մահճի մոտ ինքնասպան էին լինում վշտից: Տեսնելով դա` նրա որդին և գահերեցը` Արտավազդը, բողոքում է. «Դու մեռար և քեզ հետ տարար շատերին, ավերակների վրա ինչպե՞ս թագավորեմ…»: Այնքան մեծ էր հայոց Արտաշես Ա թագավորի հանդեպ ժողովրդական սերը, որ անգամ նրա մահից երկու դար անց հայոց գահին տիրացած օտարները ժողովրդի սիրտը շահելու համար իրենց անվանափոխեցին Արտաշես` հանձինս Զենոն-Արտաշես Գ (16-34) կամ Տրդատ Ա (66-88) թագավորների:

1. Որտե՞ղ է կառուցվել Արտաշատ մայրաքաղաքը, և ինչպե՞ս է ընտրվել այդ վայրը։

Արտաշատ մայրաքաղաքը կառուցվել է Արարատյան դաշտի սրտում՝ Արաքս և Մեծամոր գետերի միախառնման վայրում, ներկայիս Խոր վիրապի մատույցներում։ Մովսես Խորենացին փաստում է, որ Արտաշեսը հավանել է այդ բլուրը և հենց այնտեղ էլ հիմնել քաղաքը։

1. Ո՞վ էր Հաննիբալը և ի՞նչ կապ ուներ Արտաշատի կառուցման հետ։

Հաննիբալ Բարկան կարթագենցի զորավար էր, որը պայքարել է Հռոմի դեմ։ Ըստ Պլուտարքոսի՝ նա է նախագծել Արտաշատը՝ ապաստան գտնելով Հայաստանում։

1. Ինչու՞ էին հռոմեացի պատմիչները Արտաշատը անվանում «Հայկական Կարթագեն»։

Հռոմեացի պատմիչները Արտաշատն այդպես էին անվանում իր գեղեցկության, մեծության և կարևորության պատճառով, ինչպես Հյուսիսային Աֆրիկայում գտնվող հզոր Կարթագեն քաղաքն էր։

1. Ի՞նչ հաստատություններ էին գործում Արտաշատում Արտաշեսի օրոք։

Արտաշատում Արտաշեսի օրոք գործում էր թատրոն, այն Արևելքի վաճառաշատ ու մարդաշատ քաղաքներից էր, և այնտեղ էին տեղակայված հայոց արքունիքը, արքաների պալատները, պետական դրամահատարանը և Անահիտ աստվածամոր տաճարը։

1. Ինչպիսի՞ն էր Արտաշես Ա-ի նկատմամբ ժողովրդի վերաբերմունքը նրա կյանքում և մահվան պահին։

Ժողովուրդը սիրում էր Արտաշես Ա-ին իր հայրենասիրության և զորության համար՝ նրան տալով «Մեծ» և «Աշխարհակալ» տիտղոսները։ Նրա մահվան ժամանակ ժողովրդի վիշտն այնքան մեծ էր, որ շատերը նույնիսկ ինքնասպան էին լինում։

1. Ո՞վ էր Սաթենիկը, և ինչպես Արտաշեսը նրան առավ կին։

Սաթենիկը ալանաց չքնաղ արքայադուստրն էր։ Արտաշեսը արշավելով հյուսիս ծնկի է բերում Կովկասյան լեռնականներին և ճակատամարտերից մեկի ժամանակ գերելով Սաթենիկին՝ նրան կնության է առնում։

1. Ինչպե՞ս էր Սաթենիկը դիմում Արտաշես արքային՝ իր եղբորը փրկելու համար։

Սաթենիկը Արտաշեսին դիմում է քաջ տղամարդ կոչելով և խնդրում լսել իր խոսքերը՝ եղբորը ազատ արձակելով երկու քաջ ազգերի միջև թշնամություն չհաստատելու համար։

1. Ինչպիսի՞ երևակայական պատկերով է կառուցված Արտաշատ մայրաքաղաքը ըստ ավանդության։

Ըստ ավանդության Արտաշատ մայրաքաղաքը կառուցվել է հայոց դշխոյի՝ Սաթենիկի աչքի պատկերով։

1. Ի՞նչ խոսքեր է ասում Արտաշեսը մահվանից առաջ, և ինչու՞ են դրանք կարևոր համարվում։

Մահվանից առաջ Արտաշեսն ասում է. «Ո՞վ կտա ինձ ծուխը ծխանի և առավոտը Նավասարդի, եղնիկների վազքը և եղջերուների վարգը. Մենք փող էինք փչում և թմբուկ զարկում, ինչպես կարգն էր թագավորների…»։ Այս խոսքերը կարևոր են, քանի որ արտացոլում են նրա կարոտը անցած փառավոր օրերի, իշխանության և տոնախմբությունների հանդեպ։

1. Ինչպե՞ս փորձեցին հետագա թագավորները շահել ժողովրդի սերն Արտաշեսի հիշատակով։

Հետագա օտարազգի թագավորները, ժողովրդի սերը շահելու համար, իրենց անունները փոխեցին Արտաշեսի անունով, ինչպես օրինակ Զենոն-Արտաշես Գ-ն և Տրդատ Ա-ն։

Կրկնություն

1057. 1003

1058. 2, 8, 28, 82, 222, 888, 228, 288, 882, 822, 282, 828:

1059 Ա. 82058

Բ. 183218

Գ. 102231414

Դ,577060

УРОК 1

ТЕМА . КАК ЖИВУТ РЕБЯТА В РОССИИ

1. Прочитайте стихотворение Агнии Барто «Верёвочка», в
   котором рассказывается о жизни московских ребят. Скажите,
   о какой игре говорится в этом стихотворении.

Вышла Лидочка вперёд
Лида прыгалку берёт…
– Лида, Лида! Вот так Лида!
Раздаются голоса.

Посмотрите, эта Лида
Скачет целых полчаса!
Доскакала до угла.
– Я б не так ещё могла!
Весна, весна на улице,
Весенние деньки!
С книжками, с тетрадками
Идут ученики.
Полны веселья шумного
Бульвары и сады.
Сколько хочешь радуйся,
Скачи на все лады.

залива՛ться – գեղգեղել
запылённая – покры՛тая пы՛лью
галде՛ть – здесь: шуме՛ть

2. Найдите в тексте ответы на вопросы и прочитайте их.

Какие строчки повторяются в стихотворении несколько раз?

Как описывает весеннюю Москву автор? Что мешает пройти прохожим?

Где и как скачут дети? Хорошо ли умеет прыгать с прыгалкой Лида?

3. Подберите к данным существительным соответствующие прилагательные.
Москва, деньки, звонки, листва, двор, переулок, бульвар, сад.

4. Перепишите, вставляя предлоги.
Одна … старинных московских улиц … центре города носит название
Армянский переулок. 2. Дети играют … дворе и … бульваре, … переулке и … саду,
… каждом тротуаре … прохожих на виду. 3. Эту улицу назвали Ереванской … 1965
году … честь столицы Армении.

5. Допишите предложения по образцу.
Образец: Ты читаешь хорошо, но твой друг читает лучше.

1.Вертолёт летит быстро, а самолёт ещё … . 2. Коля катается на коньках
хорошо, а Петя ещё … . 3. Вчера было холодно, а сегодня …4. Эту книгу я
прочитал быстро, а ту ещё … … 5. Решать эту задачу было трудно, а ту ещё … 6. Арам читает по-русски хорошо, а по-армянски ещё … .

6. Перепишите, вставляя предлоги.

Тогда мама села … мной рядом и обняла меня … плечи. 2. Было утро, папа
был уже … работе, и мы … мамой были одни. 3. Хочешь, пойдём … тобой …
Кремль? 4. Мама ушла … кухню. 5. Я быстро подбежал … окну и выплеснул кашу
… улицу. 6. Я сразу вернулся и сел … стол

УРОК 2.

1. Прочитайте рассказ Виктора Драгунского о мальчике, который живёт в
Москве. Скажите, куда он хотел пойти с мамой и почему.

ТАЙНОЕ СТАНОВИТСЯ ЯВНЫМ

I часть

Я услышал, как мама сказала кому-то в коридоре:
– Тайное всегда становится явным.
И когда она вошла в комнату, я спросил:
– Что это значит, мама: «Тайное становится явным?»
– А это значит, что если кто-то поступает нечестно, всё равно про это
узнают, и будет ему стыдно, и он будет наказан, – сказала мама. – Понял?
Ложись спать!
Я почистил зубы, лёг спать, но не спал, а всё время думал, как же так
получается. И я долго не спал, а когда проснулся, было утро, папа был уже
на работе, и мы с мамой были одни. Я опять почистил зубы и стал
завтракать.
Мама принесла тарелку манной каши.
– Ешь! – сказала мама. – Безо всяких разговоров!
Я сказал:
– Видеть не могу манной каши!
Но мама закричала: – Посмотри, на кого ты стал похож! Вы՛литый
Коще՛й! Ешь. Ты должен поправиться.
Я сказал:
– Не могу.
Тогда мама села со мной рядом, обняла меня за плечи и ласково
спросила:
– Хочешь, пойдём с тобой в Кремль?
Ну ещё бы… Я не знаю ничего красивее Кремля. Там так много
интересного. Поэтому я быстро ответил маме:

– Конечно, хочу в Кремль! Даже очень!
Тогда мама улыбнулась.
– Ну вот, съешь всю кашу, и пойдём. А я посуду вымою.
И мама ушла на кухню. А я остался один с кашей. Попробовал – ну,
невозможно есть! Тогда я подумал, что, может быть, сахару не хватает.
Посыпал песку, попробовал… Ещё хуже стало. Тогда я взял и налил в кашу
воды. Но всё равно было невкусно. И тут я вспомнил, что у нас есть
горчица. Я взял и вылил в кашу всю баночку, а когда немного попробовал,
у меня сразу глаза՛ на лоб поле՛зли и останови՛лось дыха՛ние. И я,
наверное, потеря՛л созна՛ние, потому что взял тарелку, быстро подбежал к
окну и вылил кашу на улицу. Потом вернулся и сел за стол.
В это время вошла мама. Она посмотрела на тарелку и обрадовалась.
– Ну, что за Дениска! Молодец! Всю кашу съел. Ну, вставай, одевайся,
идём на прогулку в Кремль!
И она меня поцеловала.

Вылитый Кощей! – очень похож на Кощея – очень худой.
глаза՛ на лоб поле՛зли – աչքերը ճակատին թռան
останови՛лось дыха՛ние – շունչը կտրվեց
потеря՛ть созна՛ние – գիտակցությունը կորցնել

2. Найдите в тексте ответы на вопросы и прочитайте их.

Как мама объяснила выражение «тайное становится явным»? 2. Что надо
было съесть Денису на завтрак? 3. Как мама уговаривала Дениса съесть кашу? 4.Как Денис пытался съесть кашу? Что он в неё добавил? 5. Что сказала мама, когда вошла в комнату?

3. Ответьте на вопросы.

1.Правильно ли поступил Дениска? 2. Что бы вы сделали на его месте?

3.Из чего обычно состоит ваш завтрак? 4. Чем, по вашему мнению, закончится
эта история?

4.Согласны вы с тем, что…

1. Дениска любил манную кашу. 2. Мама обещала повести Дениску в Кремль.

Дениска съел всю кашу. 4. Папа завтракал вместе с Дениской.

5. Найдите в тексте антонимы данных слов.
Вышла, вставай, заснул, вечер, толстый, похудеть, вкусно.

6. Найдите лишнее слово.

тарелка, ложка, чашка, каша

соль, перец, горчица, торт

суп, шляпа, котлеты, сосиски

концерт, завтрак, обед, ужин

6. Вставьте пропущенные буквы. Обратите внимание на чередование
согласных к – ч, х – ш, ст – щ, к – ж.
Громко – гром..е; легко – лег..е, хорошо – луч.. е, тихо – ти..е, низко – ни..е,
узко – у..е, просто – про..е, чисто – чи..е, глубоко – глуб..е.

7. Прочитайте продолжение рассказа. Скажите, пойдёт ли Дениска на
прогулку в Кремль.

ТАЙНОЕ СТАНОВИТСЯ ЯВНЫМ

II часть
В ту же минуту дверь открылась, и в комнату вошёл милиционер. Он
сказал:
– Здравствуйте! – подошёл к окну и посмотрел вниз. – А ещё
интеллиге՛нтный челове՛к.
– Что вам нужно? – строго спросила мама.
– Как вам не стыдно? – сказал милиционер. – У вас квартира со всеми
удобствами и, между прочим, с мусоропроводом, а вы выливаете всё за
окно!
– Ничего я не выливаю!
– Ах, не выливаете? – рассмеялся милиционер, открыл дверь в коридор
и крикнул:
– Пострада՛вший! Пожалуйста, сюда!
И к нам вошёл какой-то дяденька. Я как на него взглянул, так сразу
понял, что в Кремль я не пойду. На голове у дяденьки была шляпа. А на

– Главное, я иду фотографироваться… И вдруг такая история… Каша…
мм… манная… Горячая, между прочим, сквозь шляпу и то жжёт… Как же я
пошлю своё… ффф… фото, когда я весь в каше?
Тут мама посмотрела на меня, и глаза у неё стали зелёные. А уж это
первая примета, что мама ужасно рассердилась.
– Извините, пожалуйста, – сказала она тихо, – разрешите, я вас почищу.
Пройдите сюда!
И они все трое вышли в коридор.
А когда мама вернулась, мне даже страшно было на неё смотреть. Но я
себя переси՛лил, подошёл к ней и сказал:
– Да, мама, ты вчера сказала правильно. Тайное всегда становится
явным!

Мама посмотрела мне в глаза. Она смотрела долго-долго и потом
сказала:
– Ты запомнил это на всю жизнь?
И я ответил:
– Да.
интеллиге՛нтный челове՛к – կիրթ մարդ
пострада՛вший – տուժող
заика՛ться – կակազել
переси՛лить – հաղթահարել

8. Ответьте на вопросы.

1. Кто вошёл в комнату? 2. Что сказал милиционер? 3. Как выглядел
   пострадавший? 4. Что он сказал? 5. Что предложила мама? 6. Что произошло,
   когда мама вернулась в комнату?

9. Помните ли вы, как принято извиняться по-русски?
Что вы скажете, если… вы обещали принести книгу, но забыли её дома;
вы опоздали на встречу с друзьями на 15 минут, так как не было транспорта;
вы обещали зайти к товарищу, но к вам пришли гости, и вы не смогли
выполнить своё обещание.

Առաջադրանք 2
Այս քայլով Արտաշես Առաջինը փաստորեն Հայաստանում սկիզբ դրեց նոր թագավորական` Արտաշեսյան հարստության (մ.թ.ա. 190-1), որին վիճակված էր հզորագույնը լինել հայոց ողջ պատմության ընթացքում: Չի բացառվում, որ Արտաշեսը նախապես Հռոմի հետ պայմանավորված լիներ համատեղ հարված հասցնել ընդհանուր թշնամուն` Սելևկյան թագավորությանը: Մագնեսիայում կրած պարտությունից հետո, բնականաբար, սելևկյաններն անմիջապես չէին կարող արձագանքել Հայաստանի իրադարձություններին, և Արտաշեսը ժամանակ ուներ կարգի գցելու իր գործերը հայրենիքում: Անկախության հռչակումից անմիջապես հետո հայոց արքան ամբողջացրեց իր երկրի սահմանները. նա նվաճեց Հայաստանի ծայրագավառները, որոնք անթողության տարիներին անջատվել էին երկրից: Մի քանի տարվա մեջ Արտաշես Ա-ն կարողացավ ամբողջացնել հայոց թագավորության սահմանները: Նա նախ արշավեց արևելք` հասնելով Կասպից ծովի ափերը` իր տերությանը միավորելով Փայտակարանն ու Կասպիականը: Ապա միավորեց Գուգարքը և հյուսիսի երկրները: Ամբողջացնելով երկրի սահմանները հյուսիսում և արևելքում` նա վճռական հարված հասցրեց Սելևկյան պետությանը և հարավում ազատագրեց Տմորիքը: Արտաշեսի պետության սահմաններից դուրս մնացին միայն Ծոփքը, որտեղ թագավորում էր իր բարեկամն ու դաշնակիցը` Զարեհ Երվանդունին, Փոքր Հայքը և Կոմմագենեն: Արտաշեսը զերծ մնաց հայոց այս երկրներն իր տերությանը միավորելուց, քանզի այնտեղ գահակալում էին իր դաշնակիցները: Նրա կիսատ գործը հետագայում ավարտին հասցրեց թոռը` Տիգրան Բ Մեծը (մ.թ.ա. 95-55):

Արտաշեսի այս միավորիչ գործունեության մասին մանրամասներ է հաղորդում նրա ժամանակակից հույն պատմիչ Ստրաբոնը, որ նշելով նրա կողմից Հայաստանի միավորումը` գրում է. «…Այսպիսով բոլորը միալեզու եղան..»: Այսինքն` կարճ ժամանակում հայոց արքան կարողացավ իր թագի շուրջ համախմբել հայոց բզկտված պետությունը: Ամբողջացնելով երկրի սահմանները` Արտաշեսն անցավ երկրում բարեփոխումների իրականացմանը: Նա հողային և վարչական բարեփոխումներ իրականացրեց Հայաստանում: Հստակ նշեց երկրի նահանգների, գավառների սահմանները: Մեծ Հայքը բաժանեց 15 աշխարհների և 120 գավառների: Գավառների ու նահանգների միջև սահմանաքարեր տեղադրեց` համապատասխան արձանագրություններով: Նա նաև սահմանեց արքունի գործակալություններ` նախանշելով նրանց գործունեության ոլորտները: Հիմնեց սահմանապահ չորս բդեշխությունները` այնտեղ զորավարներ նշանակելով իր որդիներին և մերձավորներին, ամրացրեց ու առավել մարտունակ դարձրեց հայոց բանակը: Նա հստակեցրեց նաև հայոց տոմարը:
Պատմահայր Մովսես Խորենացին, խոսելով Արտաշես Ա-ի հողային բարեփոխումների մասին, գրում է. «Արտաշեսի ժամանակ մեր հայոց աշխարհում անմշակ հող չէր մնացել` ո՛չ լեռնային և ո՛չ դաշտային, այնքան էր շենացել երկրիը»: Այս միջոցառումների շնորհիվ Հայաստանը դարձավ Առաջավոր Ասիայի զորեղ պետություններից մեկը` ընդունակ դիմագրավելու ցանկացած մարտահրավերի: Այնքան հզոր ու ամուր էր Արտաշեսի իշխանությունը, որ նա համարձակորեն ձեռնոց նետեց անգամ Հռոմեական կայսրությանը` իր մոտ ապաստանելով պունիկյան երկրորդ պատերազմից հետո իր մոտ փախած Կարթագենի զորավար Հաննիբալին:

1. Ի՞նչ նոր թագավորական հարստություն հիմնեց Արտաշես Առաջինը։

Արտաշես Առաջինը հիմնեց Արտաշեսյանների նոր թագավորական հարստությունը։

1. Ի՞նչ նպատակի համար է հնարավոր, որ Արտաշեսը համագործակցել էր Հռոմի հետ։

Հնարավոր է, որ Արտաշեսը Հռոմի հետ համագործակցել էր իր թագավորությունը հզորացնելու և տարածքները ընդլայնելու նպատակով՝ օգտվելով Հռոմի ռազմական և քաղաքական ազդեցությունից։

1. Ի՞նչ տարածքներ նվաճեց Արտաշեսը՝ երկրի սահմաններն ամբողջացնելու համար։

Երկրի սահմաններն ամբողջացնելու համար Արտաշեսը նվաճեց Մեծ Հայքի հարավային, հարավ-արևելյան և հյուսիս-արևմտյան շրջանները, ինչպես նաև Փոքր Հայքի մի մասը։

1. Ի՞նչու Արտաշեսը չնվաճեց Ծոփքը, Փոքր Հայքը և Կոմմագենեն։

Ենթադրվում է, որ Արտաշեսը չնվաճեց Ծոփքը, Փոքր Հայքը և Կոմմագենեն քաղաքական և ռազմական նկատառումներով, հնարավոր է՝ խուսափելով Հռոմի հետ հնարավոր առճակատումից կամ կենտրոնանալով ավելի կարևոր համարվող ուղղությունների վրա։

1. Ո՞վ էր Տիգրան Բ Մեծը և ի՞նչ կապ ուներ Արտաշեսի սկսած գործի հետ։

Տիգրան Բ Մեծը Արտաշես Առաջինի հիմնադրած Արտաշեսյանների հարստության ամենահզոր ներկայացուցիչն էր, որը շարունակեց և զարգացրեց նրա սկսած գործը՝ ընդարձակելով Հայաստանի տարածքները և հզորությունը։

1. Ո՞վ էր Ստրաբոնը և ի՞նչ է գրել Արտաշեսի մասին։

Ենթադրաբար, Ստրաբոնը հույն պատմիչ և աշխարհագիր էր, որն իր «Աշխարհագրություն» աշխատության մեջ հիշատակել է Արտաշես Առաջինին՝ նրան ներկայացնելով որպես հզոր թագավոր, որը վերամիավորեց հայկական տարածքները։

1. Ի՞նչ բարեփոխումներ իրականացրեց Արտաշեսը երկրում։ Նշիր երկու օրինակ։

Արտաշեսը երկրում իրականացրեց վարչական բաժանումներ՝ ստեղծելով նոր վարչական միավորներ՝ գավառներ, և հողային բարեփոխումներ՝ պետականացնելով որոշ հողեր և խրախուսելով հողագործությունը։

1. Քանի՞ աշխարհ և գավառ ուներ Մեծ Հայքը Արտաշեսի բարեփոխումներից հետո։

Մեծ Հայքը Արտաշեսի բարեփոխումներից հետո ուներ 11 (կամ 15) աշխարհ և 120 գավառ։

1. Ո՞վ է Մովսես Խորենացին, և ի՞նչ է գրել Արտաշեսի ժամանակների մասին։

Մովսես Խորենացին հայ պատմիչ է, որ իր «Հայոց պատմություն» աշխատության մեջ ներկայացրել է Արտաշես Առաջինի կառավարման ժամանակաշրջանը, ներառելով ավանդություններ և պատմական տեղեկություններ նրա գործունեության վերաբերյալ։

1. Ո՞ւմ էր ապաստանել Արտաշեսը՝ ցույց տալով իր պետական ուժը նույնիսկ Հռոմի հանդեպ։

Արտաշեսը ապաստան տվեց Հաննիբալին՝ ցույց տալով իր պետական ուժը նույնիսկ Հռոմի հանդեպ։